De valkuilen van zelf beleggen (10)
Donderdag 3 Mei 2012 | Door Peter van der Slikke
De kans is groot dat u teleurgesteld bent in de beleggingsadviezen van uw bankadviseur. ‘Teleurgesteld’, omdat menig aan u geadviseerd beleggingsfonds slechte tot zeer slechte resultaten heeft behaald. Gesteund door vele artikelen en media-aandacht hebben vele beleggers inmiddels de weg gevonden naar indexbeleggen. Indexbeleggen betekent voor veel beleggers objectief, goed gespreid, transparant, goedkoop en eerlijk beleggen.
Indexbeleggen maakt een spectaculaire groei door en wint in een steeds bredere kring aan populariteit. Banken en verzekeringsmaatschappijen, die veel beleggers uit de zieltogende beleggingsfondsen zien vertrekken, jagen als hongerige hyena’s op nieuwe kansen en producten. Volkomen begrijpelijk is dat ook zij een graantje willen meepikken van de hype rond indexbeleggen. Banken, fondshuizen en verzekeraars zoals AEGON, AXA, Deutsche Bank, Blackrock en Credit Agricole bieden inmiddels een breed scala aan indexproducten aan.
Maar waar vroeger indexproducten transparant en goedkoop waren, is dat door de komst van deze nieuwe partijen helaas niet meer het geval. Als geen ander zijn deze commerciële partijen in staat om van eenvoudige en begrijpelijke indexbeleggingen, ingewikkelde en onnodig dure producten te maken. De argeloze en naar oprechtheid snakkende doorsnee belegger moet andermaal weer oppassen zich geen knollen voor citroenen te laten verkopen.
U doet er dus inderdaad verstandig aan niet zomaar een indexbelegging te kopen. De kans is namelijk groot dat u een aankoop doet die u niet wilt. De Bank of England heeft niet voor niets onlangs alle beleggers gewaarschuwd voor risicovolle indexpraktijken.
Na eerst uitgelegd te hebben wat een goede indexbelegging is, zal ik u de risico’s van de andere versies noemen. Een goede indexbelegging is een nauwkeurige afspiegeling van de beoogde index. Laten wij in dit voorbeeld de AEX als index nemen. Als belegger koopt u dan een mandje aandelen in exact dezelfde samenstelling als de AEX zelf. Of u nu voor 100 of voor 10.000 euro koopt, maakt dus niets uit. Bij een zuivere indexbelegging koopt u in de genoemde verhouding ook daadwerkelijk de onderliggende aandelen. Wij noemen dit in ons vak een ‘cash variant’.
Als eigenaar van de onderliggende aandelen krijgt u alle dividenden netjes uitgekeerd. Omdat de maker van de indexbelegging geen dure fondsmanagers hoeft aan te stellen, de index is namelijk qua samenstelling een vast gegeven, zijn indexbeleggingen vele malen goedkoper dan beleggingsfondsen. Een gemiddelde indexbelegging kost 0,35% tegen een gemiddeld beleggingsfonds 1,85%.
Aangezien banken en verzekeraars met dergelijke winstpercentages geen genoegen nemen, hebben zij inmiddels allerhande trucs bedacht om indexbeleggingen veel duurder en voor hen aantrekkelijker te maken. In de praktijk betekent dit voor u niet alleen maar meer kosten, maar vooral ook meer risico’s.
Zo worden de laatste jaren veel indexbeleggingen op SWAP basis aangeboden. De betreffende instelling bootst dan de index door middel van opties na. Hierdoor ontstaat het zogenaamde ‘tegenpartijrisico’. Als de tegenpartij, meestal is dat een bank, omvalt dan is de belegger voor dat deel zijn inleg kwijt. Aangezien banken geen ‘bastions van zekerheid’ meer zijn, wil menig belegger dit type risico niet meer lopen.
Een ander risico is dat van ‘securities lending’, het uitlenen van effecten. Steeds meer indexfondsen lenen forse hoeveelheden aandelen, die zij toevertrouwd hebben gekregen, uit. Dit gebeurt deels om de kosten zo laag mogelijk te houden, maar vanzelfsprekend ook om de winst te optimaliseren. Als de partij die de aandelen geleend heeft in deze periode failliet gaat, dan is de belegger in kwestie ook het haasje.
.Sommige indexaanbieders, zoals AEGON, mogen volgens de ‘kleine lettertjes’ ook geld lenen om hiermee extra beleggingskansen te creëren. Dat dit ook een andere kant heeft, blijkt wel uit de enorme aantallen faillissementen van hedgefunds tijdens de kredietcrisis in 2008 en 2009.
De ene index is de andere niet. Sommige indices zijn zeer eenzijdig samengesteld. De samenstelling wordt bijvoorbeeld gedomineerd door enkele bedrijven. Hierdoor loopt u, al dan niet ongewild, toch nog een relatief groot risico op deze bedrijven. Indexbeleggers willen dit type risico juist vermijden. Het is dus zaak altijd na te gaan of van de beoogde spreiding ook daadwerkelijk sprake is.
Er bestaan tegenwoordig uiteenlopende indexbeleggingen in bijvoorbeeld mandjes hedgefunds, private equity, grondstoffen, long en short strategieën en nog veel meer. Nog even en ook wij zien door de bomen het bos niet meer. Wist u dat er inmiddels al ruim 2.500 indexbeleggingen bestaan?
Een nieuw fenomeen is het aanbieden van mandjes indexbeleggingen in de vorm van een aantal risicoprofielen. Op zichzelf is hier niks mis mee, maar betrokken partijen durven hier vervolgens extreem hoge prijzen voor te rekenen. Zo berekent Blackrock, naast de gebruikelijke fondskosten, voor deze mandjes 1% beheerfee. Een belachelijk hoge vergoeding voor wat niets meer is dan een puur standaardproduct en in de verste verte niet in verhouding staat met de geleverde prestaties. Een AFM onderzoek waardig.
Enfin, het zal u inmiddels meer dan duidelijk zijn dat het leuke van indexbeleggen er weer af is. Ook deze oorspronkelijk transparante en eerlijke belegging is verworden tot een heus mijnenveld. De banken en verzekeraars worden weer bedankt, op naar het volgende financiële drama.
Blindvaren op indexbeleggen is zeer risicovol en niet meer van deze tijd. ‘Indexbeleggen’ is een net zo inhoudsloos begrip geworden als ‘onafhankelijkheid’. Iedereen zegt het te zijn maar bijna niemand is het echt. Indexbeleggingen bestaan er in alle soorten en maten en als belegger bent u feitelijk weer afhankelijk geworden van een adviseur. “Bezint eer gij begint”, luidt een bekend gezegde en dat geldt zeker voor indexbeleggen. Oriënteert u dus goed!
Meld u aan voor de Beleggen.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!