De verdiensten van de fondsenindustrie
Donderdag 6 September 2012 | Door Peter Cordes
De helft van de Nederlandse beleggers weet nog steeds niet hoe hoog de kosten zijn. Nagenoeg alle beleggers vinden kosten van belang bij de keuze om te gaan beleggen. Dit zijn twee tegenstrijdige uitkomsten van de AFM Consumentenmonitor die onlangs uitkwam. Komt dat misschien omdat het rendement in de overweging om te gaan beleggen zo zwaar weegt, dat kosten uiteindelijk buiten beschouwing worden gelaten? Hoe werkt dit in de praktijk?
Mij valt op dat vooral de beleggingsfondsenindustrie handig
gebruik maakt van de onwetendheid bij beleggers. Fondsen kennen veelal een
aantrekkelijke naam en zijn volgens beleggers de manier om verantwoord te
spreiden. In veel beleggingsvoorstellen worden juist die fondsen onder de
aandacht gebracht die in de afgelopen periode goed hebben gepresteerd. Hiermee
speelt men in op de behoefte aan rendement.
Waarom adviseren banken nog steeds in fondsen? Het antwoord
is net zo voor de hand liggend als de vraag. Wat nog steeds veel beleggers niet
weten is dat beleggen in fondsen redelijke hoge kosten met zich mee brengt. De
fondsindustrie is namelijk een goudmijn voor de bank. Het fonds genereert een
vergoeding en de bank hoeft niet veel te investeren in goed opgeleide en
ervaren beleggingsspecialisten. Kassa!
Jaarlijkse kosten
aandelenfondsen
Wat betaalt u dan precies als u in fondsen belegt? Wie wil, kan hier genoeg
informatie over vinden, maar dan moet de belegger wel goed zoeken. Belangrijk
gegeven is de Total Equity Ratio (TER). Deze omvat alle mogelijke kosten die op
jaarbasis verrekend worden in de waardering van het fonds. Kijkend naar de TER,
leert een eigen onderzoekje naar de in Nederlandse portefeuilles meest
voorkomende fondsen, dat de gemiddelde fondsbelegger voor zijn aandelenfondsen jaarlijks
tussen de 1,5% en 3% kwijt is.
Wanneer u een gemiddeld aandelenrendement van 6-7% nastreeft, bent u in het
ergste geval 3% kwijt aan de beheerder van het fonds. De bank of adviseur die
het fonds adviseert ontvangt tot op heden een deel van dit bedrag op de
rekening. Dat u het weet.
Obligatiefondsen
goedkoper, maar..
Voor de belegger in obligatiefondsen is een totale kostendruk op jaarbasis in
de regel lager. Dat moet ook wel, omdat obligatiebeleggingen minder dynamisch
zijn. Ook genereren obligaties een lager historisch rendement (3% tot 5%). De
fondsen die ik in beleggingsportefeuilles van Nederlandse en Belgische
beleggers het meest ben tegen gekomen geven een jaarlijkse kostendruk op van 0,8%
tot zelfs aan 2%. Een geluk, de kosten betaalt u aan de fondsmanager zonder dat
u er iets van merkt. In de overweging om er in te gaan beleggen lijkt hij
echter te kijken naar het beleggingsresultaat. Ook hier staat het
beleggingsvoorstel vol met fondsen die het momenteel goed doen.
Eerlijke kans
Ik heb het nog niet gehad over de kosten die u maakt voor het aan- en verkopen.
De bankkosten zijn vandaag de dag relatief laag. De aan- en verkoopkosten die
fondsen zelf hanteren raken uit de mode. Toch presteren sommige fondsen het om
de nieuwe cliënten een aankoopfee van 5% te rekenen. Zo heeft u voor u zelf
alvast een reden om er vooral een tijd in te blijven beleggen. Naar mijn idee
heeft u met een belegging in fondsen niet altijd een eerlijke kans op rendement.
Onderzoek wijst dit ook aan. Er wordt in mijn opinie teveel verdiend aan uw
vermogen, terwijl u zelf zou moeten verdienen aan uw vermogen. U neemt
tenslotte het beleggingsrisico.
Baas boven baas
Er is ook in het fondsenlandschap een baas boven baas. Zo is in het afgelopen decennium
de hedge fondsen industrie sterk in opmars geraakt. De onzekerheid van de
financiële markten heeft bijgedragen aan een veelvoud van hedge strategieën
over de hele wereld. Het klinkt ook te mooi om waar te zijn, maar mooi genoeg
om particulieren en pensioenfondsen ‘vol te laden’ met hedge fondsen als onderdeel
van de portefeuille. Nu ben ik geen tegenstander van hedge fondsen. Ook ik kan
zien dat de resultaten uit het verleden tot de verbeelding spreken. Een grote
mate van gebrek aan transparantie, complexe fee-constructies in combinatie met
een beperkte handelsfrequentie maken mij wel voorzichtig en selectief.
Aantrekkelijke prestaties?
Wie een blik werpt naar de jaarlijkse indexprestaties van de wereldwijde
HFRX-indices bekijkt, komt tot de conclusie dat enkele strategieën aantrekkelijk
lijken. Ook hier lijken beleggers voor de bijl te gaan op basis van het
gepresenteerde rendement uit het verleden. Het tegendeel blijkt waar. Volgens kenner
en oud JP Morgan specialist Simon Lack helder gemaakt in een spraakmakend klein
boekje over de hedgefund industrie. Hij stelt dat de strategieën een redelijk
resultaat tonen, maar dat de daadwerkelijke prestaties van de fondsen in 1998
tot aan 2010 niet hebben laten zien wat ze beoogden. Gemiddeld leverde een
belegging in de jaren 1998 tot aan 2010 een mager rendement van 2,3% op
jaarbasis op.
Enorme verdiensten
Volgens hem is dit vooral te wijten aan de enorme verdiensten die worden
gerealiseerd door aanbieders en fondsmanagers. Volgens zijn berekening is
tussen 1998 en 2010 ruim 449 miljard dollar verdient. Niet slecht, maar slechts
9 miljard van deze opbrengst kwam ten goede aan de belegger. De rest, zo’n 440
miljard, verdween in de zakken van de managers en aanbieders van de fondsen.
Dit is schrikbarend. Hij zegt hierover in het FT: “nog nooit in de geschiedenis
van de financiële markten is zoveel in rekening gebracht voor zo weinig”. Ik
hoop dat u zit terwijl u dit leest, want ik zou er behoorlijk van schrikken.
Meld u aan voor de Beleggen.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!