Waarom is er zo weinig groei, inflatie en productiviteit?

Dinsdag 18 Oktober 2016 | Door Yves Longchamp

Uit de economische cijfers blijkt dat de wereldwijde groei dit jaar op een gemiddelde van 2,9% uitkomt. Sinds de wereldwijde financiële crisis is dit cijfer voortdurend gedaald. De wereldwijde inflatie zal dit jaar naar verwachting verder afnemen en slechts op 2,8% uitkomen. Hoewel er geen maatstaf is voor de wereldwijde productiviteit, lag deze in de VS op een laag niveau.

Die lage groei, lage inflatie en lage productiviteit, ook zero economy genoemd, vormen een bron van bezorgdheid voor wetenschappers, beleidsmakers en beleggers. Waarom is er zo weinig groei, inflatie en productiviteit? De antwoorden van drie economen zijn complex en hebben tegenstrijdige gevolgen. 

Larry Summers: seculiere stagnatie

Volgens econoom Larry Summers wacht ons een seculiere stagnatie, oftewel een periode van lage productiviteit, lage groei en lage inflatie, en als gevolg daarvan ook een lage rente. Al die lage waarden hebben diverse oorzaken. Ten eerste wordt er te veel gespaard, omdat de vergrijzende bevolking meer geld opzij moet zetten voor de oude dag. Ten tweede wordt er te weinig geïnvesteerd, omdat we de belangrijkste uitvindingen achter de rug hebben en omdat de volgende innovaties  naar  verwachting een laag rendement hebben. 

Dit verklaart waarom de kredietverlening geen hoge vlucht heeft genomen en de investeringen laag zijn gebleven, met als direct gevolg dat de productiviteit, die het uiteindelijk van innovatie moet hebben, laag is. Volgens de theorie van seculiere stagnatie is de reële evenwichtsrente (de reële rente die aansluit op de doelinflatie en een economie met volledige werkgelegenheid) laag.

Wat kunnen we doen om deze impasse te doorbreken? Ten eerste moeten de monetaire voorwaarden soepel blijven en de rente zo laag mogelijk worden gehouden. Ten tweede moeten de overheidsuitgaven voor infrastructuur (wegen, bruggen, onderwijs enz.) omhoog om op korte termijn meer vraag en op langere termijn meer productiviteit te creëren. Volgens deze stelling moeten noch de Fed noch de andere centrale banken hun rente verhogen, omdat hierdoor de groei, de inflatie en de productiviteit nog verder gaan dalen. Overheden moeten de lage rente juist gebruiken om grootschalige infrastructuurprojecten met schuldpapier te financieren.

Kevin Warsh: er dreigt geen deflatie of recessie meer

Econoom Kevin Warsh heeft een totaal andere mening. In de nasleep van de wereldwijde financiële crisis, toen de economie aan de rand stond van een mogelijk net zo diepe crisis als die van de jaren 30, was het verlagen van de rente de beste maatregel. Die tijd is nu voorbij. De groei, inflatie en productiviteit zijn inderdaad laag, maar ze zijn stabiel gebleven en er dreigt geen deflatie of recessie meer. 

In deze omgeving doet een lage rente meer kwaad dan goed. Lage rente zet mensen immers aan tot meer sparen en minder consumeren omdat er meer geld opzij moet worden gezet om aan het einde van de beleggingshorizon, meestal het pensioen, over hetzelfde bedrag te beschikken. Een hogere rente zou daarentegen een neerwaarts effect kunnen hebben op de door het aanhoudende lagerentebeleid opgestuwde prijzen van financiële activa. Als financiële activa minder aantrekkelijk worden, worden reële investeringen juist aantrekkelijker. CEO’s zouden hun aandeleninkoopprogramma’s stopzetten en meer geld uittrekken voor investeringen in kapitaalgoederen.


Paul Volcker : herstel de symmetrie

Volgens Paul Volcker hebben de centrale banken wereldwijd een asymmetrisch beleid gevoerd: de rente snel verlaagd, maar slechts in geleidelijk tempo weer verhoogd – voor zover ze dat überhaupt hebben gedaan. Het is belangrijk om de symmetrie te herstellen. Dat wil zeggen dat er een evenwicht is tussen versoepelende en verkrappende monetaire maatregelen. Door hun asymmetrische beleid geven ze meer prioriteit aan de financiële markten dan aan de economie. Een renteverhoging zou een negatief effect op financiële activa hebben, maar zou wel het vertrouwen in het systeem herstellen. 

Daarmee zou  worden  aangetoond  dat de Fed zich niet laat leiden door de grillen van de S&P 500, maar door de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en de inflatie, beide doelstellingen van haar mandaat. Daarmee zou de Fed zich ook kunnen voorbereiden op de volgende recessie, want als de bank in de toekomst de rente wil verlagen, moet deze toch eerst worden verhoogd. Bovendien hebben monetaire stimuleringsmaatregelen steeds minder effect. De laatste ronde van renteverlagingen en inkoopprogramma’s heeft nauwelijks een stimulerende werking op de economie gehad. 

We moeten niet vergeten dat Paul Volcker van mening is dat de Amerikaanse economie “het goed doet”. De werkloosheid ligt op haar evenwichtsniveau en de kerninflatie is niet ver verwijderd van de doelstelling van 2%, dus waarom zouden centrale banken hun beleid nog verder moeten versoepelen? Tot slot leidt een klimaat van aanhoudend lage rente tot buitensporige kredietverlening en uiteindelijk tot een zeer instabiel financieel systeem. Om dit soort dingen te voorkomen dient de Fed de rente geleidelijk te verhogen.


Nog meer van hetzelfde

Het is niet erg geruststellend dat enkele van de meest briljante wetenschappers van onze tijd het niet met elkaar eens kunnen worden over de manier waarop we groei, inflatie en productiviteit kunnen herstellen.

Wat de economische ontwikkelingen betreft, verwachten we voor de komende maanden nog meer van hetzelfde. De omgeving van zero economy, waarin we ons momenteel bevinden, is niet veranderd. Zelfs als de Fed de rente verhoogt, zullen de andere grote centrale banken hun versoepelingsbeleid waarschijnlijk handhaven. De laatste groei- en inflatiecijfers zijn laag en vertonen geen enkele opwaartse neiging. In dit lage en stabiele klimaat blijft ook de lange rente naar verwachting laag en bieden aandelen waarschijnlijk nog enig groeipotentieel.

Meld u aan voor de Beleggen.nl dagelijkse nieuwsbrief

en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!

 

Meer artikelen van Yves Longchamp

  1. 24-10-2017 Rentecurve biedt ruimte voor verschuiving naar boven
  2. 19-09-2017 De grenzen van de “sweet spot”
  3. 24-08-2017 Chinese grijze neushoorn
  4. 26-07-2017 De balans van de Amerikaanse centrale bank
  5. 03-07-2017 Déjà vu
  6. 31-05-2017 De staat van de Europese Unie
  7. 26-04-2017 Eindfase van de conjunctuur
  8. 27-03-2017 Politieke risico’s
  9. 21-02-2017 Spaghetti western in de eurozone
  10. 24-01-2017 2017: vergevorderde conjunctuurcyclus, grote onzekerheid
  11. 15-12-2016 Het is niet meer zoals vroeger
  12. 24-11-2016 De State of the Union
  13. 22-09-2016 Vertraging in Japan en China
  14. 19-08-2016 Genieten van het zomerweer
  15. 15-07-2016 De onbedoelde gevolgen van brexit
  16. 20-06-2016 Voorzichtigheid is geboden
  17. 19-05-2016 Europa: herstellend, maar kwetsbare gezondheid
  18. 26-04-2016 Fed: verhogen of niet verhogen?
  19. 17-03-2016 Gevaarlijke mix
  20. 18-02-2016 Don Quichot tegen de windmolens
  21. 19-01-2016 Scenario’s voor 2016
  22. 16-12-2015 Optimistisch over de Europese economie
  23. 17-11-2015 Tweedeling
  24. 20-10-2015 Forward misguidance
  25. 21-09-2015 Alles staat of valt met de dollar
  26. 19-08-2015 Binnenlandse consumptie bepalend voor de economie
  27. 20-07-2015 De ene vergissing leidt tot de andere
  28. 22-06-2015 VS geeft gemengde signalen, economisch herstel in Europa
  29. 20-05-2015 Door de donkere wolken heen kijken
  30. 22-04-2015 Wanneer de feiten veranderen, verander ik van gedachten

Indices

AEX 910,35 0,00 0,00% 03 okt
AEX GR 3.558,08 0,00 0,00% 03 okt
AMX 891,66 0,00 0,00% 03 okt
ASCX 1.228,70 0,00 0,00% 03 okt
BEL 20 4.285,32 0,00 0,00% 03 okt
Germany40^ 19.002,60 -12,81 -0,07% 08:36
UK100 8.276,10 -6,91 -0,08% 08:36
EURO50 4.921,71 +3,28 +0,07% 08:36
US30^ 42.009,20 +2,60 +0,01% 08:36
Nasd100^ 19.823,40 +27,90 +0,14% 08:36
Japan225^ 38.557,50 -38,30 -0,10% 08:36
US500^ 5.701,83 +1,56 +0,03% 08:37
EUR/USD 1,1034 +0,0002 +0,01% 08:37
BUND 134,50 -0,04 -0,03% 08:36
Brent 77,50 -0,17 -0,22% 08:36
Gold spot 2.665,72 +9,55 +0,36% 08:37
WTI 73,61 -0,20 -0,27% 08:36