Turbulente landing

Bij elke vlucht moet het vliegtuig op een gegeven moment landen, maar soms is de landing wat turbulent. Hetzelfde geldt voor de markten. Op elke opgaande markt volgt vroeg of laat een neergaande markt. De laatste recessie in de voornaamste economie ter wereld, de VS, ligt al 126 maanden achter ons. Een record! Momenteel ziet het ernaar uit dat we op de landingsbaan afvliegen, en het weerbericht voorspelt een tamelijk turbulente landing.

Wisselkoersen : overwaarderingen

De wisselkoersen hebben al voor heel wat volatiliteit in de markten gezorgd. Om in 2018 geld te verdienen, hadden we op het vlak van valuta’s uitsluitend USD of zelfs JPY moeten kopen en dit geld gewoon op onze rekening moeten laten staan om zo meer dan 5 % winst te boeken. In de opkomende markten was sparen echter geen optie, gezien de evolutie van de Russische roebel (-11%), de Turkse lira (-24%), om dan nog maar te zwijgen van de Argentijnse peso (-49%).

De auteur waagt zich niet aan prognoses over de Zwitserse frank, de Noorse of de Zweedse kroon, omdat deze valuta’s de laatste 15 jaar – of sinds het ontstaan van deze tijdreeks – altijd duidelijk overgewaardeerd waren. Verder is de greenback voor ons zeker relevanter, en ten opzichte van de euro is deze bijna 24 % overgewaardeerd. We verwachten voor 2019 eerder een zwakke dollar. Ook het Britse pond, dat al bijna 10 % ondergewaardeerd is, zal afgaand op de huidige stand van zaken hoogstwaarschijnlijk verder dalen ten opzichte van de euro, tenzij ofwel de brexit wordt afgelast, ofwel het door Theresa May bedongen akkoord alsnog door het Britse parlement wordt goedgekeurd. De Britse regering lijkt daar echter niet erg in te geloven. Ze chartert extra veerboten voor het Kanaal, houdt 3500 soldaten paraat voor de ordehandhaving en dwingt sommige firma’s geheimhoudingscontracten te ondertekenen, wellicht om het hamsteren van levens- en geneesmiddelen tegen te gaan. Dat wijst er niet op dat de regering May nog echt in het welslagen van haar brexitakkoord gelooft. Als gevolg hiervan zal het Britse pond naar verwachting verder aan waarde inboeten.

Azië : China verliest hoogte

Japan vertoonde in twee van de eerste drie kwartalen een negatieve economische groei. Momenteel is niet te verwachten dat het vleugelloze vliegtuig Japan, ondanks alle inspanningen van de regering en de nationale bank, in 2019 een grote vlieghoogte zal bereiken. Japan is goed voor circa 6 % van het wereldwijde bruto binnenlands product. 

China vliegt volgens officiële bekendmakingen op een hoogte van circa 6,5 % economische groei. Niemand kan dat echter precies zeggen, want de instrumenten in het vliegtuig zijn door de regering in Peking verdoezeld! De trend is echter zelfs in de officiële groeicijfers neerwaarts gericht. Pas op de laatste dag van 2018 zakten de officiële inkoopmanagerindices voor het eerst in tweeënhalf jaar tijd tot een waarde beneden de 50. China is goed voor 13 % van het wereldwijde bruto binnenlands product.

Eurozone : Duitsland verzwakt

De eurozone maakt bijna 18 % van het wereldwijde bruto binnenlands product uit.

Duitsland is goed voor circa één derde van het totale economische vermogen van de eurozone. Wat de ontwikkeling van het Duitse bbp betreft, was het derde kwartaal van 2018 met -0,8 % (k-o-k geann.) zwak. Maar er zullen betere cijfers volgen, aangezien een aantal uitzonderlijke effecten met betrekking tot de automobielsector, die in Duitsland zeer belangrijk is, naar verwachting zullen wegvallen. Het Duitse vliegtuig heeft hoogte verloren, maar het vliegt nog. Precieze cijfers zijn er nog niet, maar er wordt van ongeveer 1,6 % uitgegaan. Toch was zelfs het cijfer voor het derde kwartaal van 2018 voor velen een verrassing. De eurozone staat er in haar geheel niet echt beter voor dan Duitsland. Duitsland verkeert in elk geval in een fase van zwakte.

De Franse economie groeit met 1,6 % (k-o-k geann.), maar de protesten van de gele hesjes zullen de hervormingsbereidheid weer doen verzwakken.

Met -0,4 % (k-o-k geann.) sputterde het Italiaanse vliegtuig in 2018, net als het Duitse, door het derde kwartaal. Doordat rechts- en linkspopulisten er samen regeren, zijn de dringend noodzakelijke economische hervormingen in Italië onwaarschijnlijk. De kans is groot dat het land zijn vliegtuig binnen de eerstkomende kwartalen aan de grond moet zetten.

Ook Spanje brengt geen grote verrassingen.

Het vliegtuig van de eurozone vliegt, maar ondanks bijsturing door de Europese Centrale Bank verliest het hoogte. Als vanaf begin 2019 de naverbrander, d.w.z. het opkoopprogramma voor obligaties, wordt stopgezet, valt nog af te wachten of het vliegtuig niet sneller hoogte zal verliezen. En als in het midden van het jaar vanwege een mogelijke renteverhoging ook de bedieningshendels teruggeschakeld worden, zou het zware, niet echt aerodynamische vliegtuig al gauw kunnen neerkomen.

Onze vooruitzichten voor Japan, China en de eurozone zijn niet erg rooskleurig. Samen zijn deze landen goed voor 37 % van het wereldwijde bruto binnenlands product. Als het met de brexit voor het Verenigd Koninkrijk niet goed afloopt, breken voor nog eens 3 % van het bruto-wereldproduct moeilijke tijden aan – ongeacht wat de Bank of England van plan is. De centrale bank zal echter ook niet aan de zijlijn blijven staan.

Verenigde Staten van Amerika : Trump heeft kruit verschoten

De VS is goed voor 20 % van het wereldwijde bruto binnenlands product. Het is voorbarig hier van recessiegevaar te spreken. Op een zeer sterk tweede kwartaal 2018 volgde een iets zwakker derde kwartaal met 3,5 % groei van het bbp. Hier dient echter vermeld dat de bekende ramingen van de Fed-bureaus in New York en Atlanta over het vierde kwartaal 2018 nog maar 2,5 % en 2,7 % bedragen. Het gaat hier wel om groeipercentages op jaarbasis van het ene kwartaal tot het andere. De niet-omgerekende groei per kwartaal bedraagt dus ongeveer 0,6 % en ligt dan ook niet heel ver meer boven de Europese groei. Wat ons echter nog veel betekenisvoller lijkt, is de duidelijk afnemende trend in de economische groei. Het Amerikaanse vliegtuig verliest hoogte, en juist daarop stuurt de Fed ook aan. Negenmaal heeft de Amerikaanse centrale bank de beleidsrente verhoogd en dus gas teruggenomen. Dat had de verwachte gevolgen.

President Trump heeft echter zijn kruit al verschoten. De belastingverlaging voor ondernemingen, de afbouw van de bureaucratie en de milieubescherming en vele andere, soortgelijke maatregelen ter stimulering van de economie zijn al in werking gesteld en bijgevolg niet meer van toepassing. Het isolatiebeleid, het immigratiebeleid, het handelsbeleid en ten slotte de zogeheten government shutdown vanwege Trumps vasthouden aan een fysieke muur op de grens met Mexico, geven de economie van de VS niet de wind mee, maar zijwind of zelfs tegenwind. Het feit dat Trump zich bijna volledig heeft afgesloten van vakkennis door deskundige adviseurs en topambtenaren te ontslaan of hen aan te zetten tot aftreden, maakt zijn via Twittter-gevoerde politiek nog onvoorspelbaarder. In een interview met de Washington Post van eind november 2018 laat hij zich ook de uitspraak ontvallen dat zijn buik hem soms meer zegt dan het verstand van deze of gene. Klare taal, waaruit duidelijk een bepaald zelfbeeld blijkt, en dat van de man die toegang heeft tot ’s werelds grootste kernwapenarsenaal!

Ondanks de momenteel nog steeds goede economische cijfers neemt de waarschijnlijkheid van een recessie in de VS toe. De waarschijnlijkheid van een recessie in de komende twaalf maanden bedraagt 16 %; het laatste jaar met een zo hoog percentage was 2006. Het renteverschil tussen de Amerikaanse tienjarige en tweejarige staatsobligaties wijst op het aanmerkelijk gestegen gevaar van een recessie in de komende vier tot zes kwartalen. Andere zogeheten zachte indicatoren wijzen op een vertraging. We zouden er tal van cijferreeksen kunnen bijhalen, en vele daarvan tonen één ding aan: dat de Amerikaanse groei wankelt. Hoe sterk deze nieuwe trend is of wanneer het vliegtuig van de VS neerkomt op de landingsbaan, is nog niet duidelijk. Feit is dat veel er momenteel op wijst dat de landing wellicht tegen de zomer van 2020 zal plaatsvinden. 

Klik uw gordel vast

Ten minste 60 % van de wereldeconomie zal klaarblijkelijk in 2019 krimpen. Of er in een dergelijk klimaat echt nog iets in huis komt van een renteverhoging bij de ECB, valt nog af te wachten. Voor de kapitaalmarkten betekent dit echter niet veel goeds. Goudlokje is nergens te bekennen en we krijgen te maken met zeer veel onzekerheid. Er zijn veel aanwijzingen dat 2019 uiteindelijk slechts een voortzetting van het afgelopen jaar wordt, wat volgens de kalender natuurlijk al klopt. De volatiliteit van de tweede helft van 2018 zal aanhouden en het wordt weer moeilijk om uit het geheel van koersschommelingen op te maken wat de trends zijn. Wij verwachten lagere rentes in de VS en voorlopig wellicht nog geen stijgende rentes in de kernlanden van de eurozone. Of de wereldwijde aandelenmarkten weer een bron van vreugde kunnen worden, hangt zeker ook grotendeels af van de evolutie van het handelsconflict tussen de VS en China, maar niet alleen daarvan. Meer en meer andere factoren zullen op de voorgrond treden en ervoor zorgen dat voor risicobeheer een vaste hand vereist is. Mede daarom wensen we u een gezond en voorspoedig 2019. Klap uw tafeltje in en klik uw gordel vast!